Als beginnend redacteur volgde ik een lezing van Rudy Uytenhaak in de Academie van Bouwkunst in Amsterdam. De lezing was onderdeel van een reeks over het detail in de architectuur. De details die Rudy liet zien, zijn ook wel blijven plakken, maar vooral zijn verhaal over gelaagdheid in de stad kwam bij mij binnen. Over de schaalgrootten waarop je als architect acteert: op stedenbouwkundig niveau, van de schaal van het straatbeeld en de stadsgevel naar het gevelvlak en - uiteindelijk - het detail. Als je het goed doet (als architect) begreep ik van hem, dan vertel je hetzelfde verhaal op alle schaalniveaus. Dan kan iedereen je gebouw begrijpen. Ik vond het fascinerend.
​
Jaren later zat ik bij Renzo Piano op kantoor, in zijn dependance in Parijs. Hij had net het gebouw voor KPN in Rotterdam opgeleverd en ons interview daar was een beetje in het water gevallen. Daarom kreeg ik een uitnodiging om het in Parijs nog eens over te doen. Piano vertelde me hoe hij het verhaal van zijn architectuur opbouwt. Soms begint hij bij de stad. Maar net zo vaak begint hij bij het detail. Dan is er een specifieke oplossing - een constructieve knoop, een gevelelement, een bepaald referentiedetail - dat hem stuurt naar het ontwerp voor het gehele gebouw.

Aan mijn studenten op de academie vraag ik elk jaar om een reportage te maken over een eigen ontwerp. Als oefening laten ze vijf beelden aan me zien, om me kennis te laten maken met het gebouw. Het eerste beeld moet de meeste indruk maken: daarmee wil ik meteen de kracht van hun architectuur en ideeën kunnen zien. Zo'n beeld kiezen is ontzettend moeilijk.

Ook architecten die al decennia gebouwen maken, hebben moeite met een direct antwoord als ik ze vraag waar ik de unieke kracht van hun ontwerp kan aflezen. Vanuit de lucht? In het straatbeeld? Met mijn neus op de gevel? Of juist wandelend door het gebouw met prachtige lichtinval en doorzichten naar buiten?

Mijn oog mag dan inmiddels een beetje geoefend zijn, maar het blijft een prachtig spel. Om te ontdekken welke geheimen gebouwen en gevels onthullen als je naar ze toekomt of juist weer afstand neemt. Wat dacht deze architect toen hij dit patroon koos? Waarom dit materiaal? Waar zie ik referenties? Dat is altijd een moment om even een rondje om de eigen as te draaien.

​Zo danst de stad voor mij en ik voor de stad.

Tja, en dan loop je door Londen (in verband met een ander project met nieuwe geglazuurde bakstenen, daarover morgen meer) op weg naar je favoriete museum V&A door een voetgangerstunnel met .. glazuurstenen. Prachtige details, zelfs als het onderhoud duidelijk te wensen heeft overgelaten.
​
De tunnel opende in 1885 en is 22 "chains” (447 m) lang. De volgende keer zal ik meer letten op de de andere details zoals daklichten, verborgen ramen en deuren, die ik lees in dit blog over de South Kensington Subway of Exhibition Road Tunnel: https://lnkd.in/e74MB39 

Dat glazuurbakstenen ook in het interieur een krachtig statement zijn, laat de Beurs van Berlage op veel verschillende manieren zien. Samen met Janneke Bierman van Bierman Henket architecten door het gebouw gelopen en er verhaal over gemaakt (verschijnt binnenkort!): over de factor tijd, de precisie van reconstructie. Hier alvast een voorproefje in kiekjes. De nieuwe glazuurbakstenen komen uit de fabriek van Wienerberger in Panningen.